Để giảm thiểu tình trạng này, tỉnh Cao Bằng đã ban hành kế hoạch và triển khai thực hiện Quyết định số 498 QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số” giai đoạn 2015 - 2025. Lựa chọn huyện Nguyên Bình làm mô hình điểm. Sau thời gian triển khai thực hiện, bản làng đã giảm đáng kể tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Các cấp, các ngành cũng rất nỗ lực để đảm bảo đến năm 2025 cơ bản đẩy lùi tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số.

Tuyên truyền hiệu quả trong trường học

Năm nay, A - cô bé dân tộc Dao vừa tròn 17 tuổi, ở cái tuổi đẹp nhất của đời người, em đã là mẹ của đứa trẻ lên 3. Quen biết qua mạng xã hội, yêu đương sớm, bỏ học rồi kết hôn và làm mẹ khi chưa tròn 14 tuổi, giờ đây, A thực sự hối hận về quyết định lúc bấy giờ. Còn đối với B, người mẹ ở tuổi 16, bỏ học từ năm lớp 8, B lấy chồng chỉ sau vài lần người yêu đưa đi chơi.

Trên đây là hai trong 3 trường hợp tảo hôn diễn ra ở xã Vũ Minh, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng. Sau những quyết định nông nổi, hơn ai hết, các em hiểu rõ về tác hại của việc tảo hôn, những khó khăn vất vả khi lấy chồng sớm. Để rồi từ những đứa trẻ tảo hôn, đúc rút từ những sai lầm của mình, giờ đây các em là những tuyên truyền viên tích cực nhất ở thôn, bản nơi mình sinh sống.

Là huyện có tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao, nhưng tình trạng tảo hôn của huyện Nguyên Bình giảm rõ rệt qua từng năm. Giai đoạn 2015 - 2022, huyện chỉ có 18 cặp tảo hôn, không có hôn nhân nhân cận huyết. Đạt được kết quả trên, nhờ địa phương đã vào cuộc triển khai hiệu quả Quyết định 498/QĐ-TTg. Trong đó, phải kể đến Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Minh Thanh - mô hình Câu lạc bộ tuyên truyền điểm của xã về thực hiện tuyên truyền Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2015 - 2025”.

Lần đầu tiên tại ngôi trường này, các em được diễn những vở kịch do em học sinh và thầy, cô giáo tự biên tự diễn. Nội dung vở kịch xoay quanh vấn nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống và các hệ lụy được các em khéo léo đưa vào thu hút sự tham gia và hưởng ứng đông đảo của học sinh.

Cô giáo Nguyễn Thủy Tiên, Hiệu trưởng Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Minh Thanh, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng chia sẻ, khi tham gia đề này, Hội đồng giáo dục xã cũng mời các thầy cô giáo, Ban Giám hiệu nhà trường và các em có độ tuổi vị thành niên sang để triển khai, sau đó Ban giám hiệu nhà trường về họp Hội đồng nhà trường triển khai lại các nội dung đã lĩnh hội ở bên xã về.

Cô chủ nhiệm, cô phụ trách đội và Câu lạc bộ nghiên cứu tài liệu, dựa vào tình hình thực tế của trường, của lớp lên xây dựng kịch bản rõ ràng, cụ thể. Cho các em tập tiểu phẩm bám sát vào chuyên đề, xây dựng viết lên những tiểu phẩm nói về nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Lồng ghép vào các buổi ngoại khoá, các tiết học trải nghiệm, hoạt động hướng nghiệp, nhà trường cũng bàn bạc với giáo viên chủ nhiệm, lồng ghép nội dung, chương trình này vào để các em hiểu thêm. Từ những hoạt động này, các em học sinh hiểu được tác hại của tảo hôn và cùng chung tay quyết tâm đẩy lùi tảo hôn ra khỏi đời sống.

Chung tay đẩy lùi tảo hôn

Từ nguồn vốn của tiểu dự án 2 thuộc dự án 9, năm 2022, xã Vũ Minh tuyên truyền tại xã với 73 người tham dự, tuyên truyền ở các xóm được 9 cuộc với hơn 600 người tham dự. Năm 2023, xã tổ chức cuộc thi tìm hiểu Luật Hôn nhân và gia đình với hình thức sân khấu hóa gồm 9 đội thi.

Ông Triệu Tòn Sinh, Chủ tịch UBND xã Vũ Minh, huyện Nguyên Bình cho biết: Sau 3 năm triển thực hiện Quyết định 498/QĐ-TTg, Đề án “Giảm thiểu tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống vùng đồng bào dân tộc” xã Vũ Minh đã tuyên truyền sâu rộng trong vùng đồng bào dân tộc với nhiều hình thức tuyên truyền hiệu quả, nhất là xây dựng các tiểu phẩm gần gũi với đời sống của bà con để đưa lên sân khấu trong các buổi tuyên truyền, trong đó nhấn mạnh không được tảo hôn, hôn cận huyết thống.

Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của các cấp, các ngành, từ đầu năm đến nay, xã Vũ Minh chưa có trường hợp tảo hôn xảy ra. Toàn tỉnh Cao Bằng, số cặp tảo hôn đã giảm dần theo từng năm, tính đến tháng giữa 2023, có 8/10 huyện, thành phố của tỉnh không phát sinh trường hợp tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

Có thể khẳng định, với nỗ lực của các cấp, các ngành trong thực hiện Quyết định số 498/QĐ-TTg về giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, trên địa bàn tỉnh đã có tín hiệu đáng mừng và chỉ khi giải quyết được vấn đề này mới giúp địa phương phát triển kinh tế hiệu quả, nâng cao được chất lượng dân số, chất lượng cuộc sống của đồng bào dân tộc thiểu số vùng cao.

Hải Dương