Bài 2: Người cùng dân đánh thức vùng biên

Đẩy lùi hủ tục

Thiếu tá Kiều Bá Oanh,Trưởng thôn 8 hài lòng trở về đơn vị sau khi dự lễ “cầm vía” của nhà bà Vi Thị Phương (45 tuổi, dân tộc Thái). Bởi quy mô tổ chức lễ chỉ gói gọn trong mâm cơm gia đình, không còn tổ chức hoành tráng như trước đây.

Cách đó không lâu, con trai bà Phương bị tai nạn xe máy tại tuyến đường nội thôn gần nhà. Sau khi đưa đến Trung tâm Y tế của huyện khám, các bác sĩ thông báo chỉ bị trầy xước bên ngoài, nghỉ ngơi vài hôm là có thể phục hồi. Nghe vậy, chị Phương thở phào rồi đưa con trở về nhà và làm lễ cầm vía cho con.

Đây không phải lần đầu tiên chị Phương tổ chức lễ cầm vía, bởi đây là tập tục lâu đời của người dân tộc Thái, ăn sâu vào tiềm thức của bà con nơi đây. Với người Thái, tục cầm vía như sự bày tỏ biết ơn với tổ tiên, mong nhận được phù hộ, giúp đỡ của ông bà để con cháu, gia đình luôn bình an.

“Nhưng chính hủ tục này là một phần nguyên nhân khiến cái nghèo cứ đu bám với bà con. Hễ ngoài đời, người dân tộc Thái gặp chuyện vui, hay rủi ro, xui xẻo hoặc trong giấc mơ, họ thấy những điều kém may mắn là hôm sau phải mời ngay thầy cúng để tổ chức lễ cầm vía” -Trưởng thôn Kiều Bá Oanh cho hay.

Ngày đó, không riêng gì gia đình bà Phương, lễ cầm vía của bà con người Thái được tổ chức rất lớn, mời tất cả hàng xóm, họ hàng đến dự. Mỗi lần như thế, các hộ gia đình sẽ làm heo, bò… cho vài chục người tham gia. Ngay cả Trưởng thôn Kiều Bá Oanh cũng là vị khách quý được các gia đình thường xuyên mời đến.

“Tôi cùng nhiều anh em trong đơn vị đi dự lễ cầm vía của hết hộ này, sang hộ khác mà thấy đuối sức. Nhiều đêm tôi trăn trở, nếu để tình trạng tổ chức như vậy cũng không ổn, vì ảnh hưởng lớn kinh tế của bà con. Nhưng nếu khuyên họ bỏ hẳn, chắc chắn không ai đồng ý nên tôi cùng chính quyền địa phương chọn sống chung với tập tục này” -anh Oanh bộc bạch.

Để tục cầm vía không ảnh hưởng đến đời sống kinh tế bà con, Trưởng thôn Kiều Bá Oanh đã lồng ghép và các buổi họp thôn, tích cực phân tích những mặt ưu và nhược mỗi khi bà con tổ chức lễ cầm vía, gây lãng phí tiền của và thời gian. Để nét văn hoá này vẫn được lưu giữ, thay vì tổ chức hoành tráng thì bà con có thể tổ chức gói gọn trong quy mô gia đình và lựa chọn những sự việc đáng được cầm vía để tổ chức.

“Nói một lần không nghe thì nói nhiều lần, nếu họ mời mình đến dự mình sẽ vận động bà con ngay tại buổi lễ. “Mưa dầm thấm lâu”, đến nay, tất cả bà con người Thái trong thôn không còn tổ chức lễ cầm vía quy mô như trước, mâm cúng chỉ đơn giản là con gà, đĩa xôi, cùng vài người thân trong nhà, thôn” - Trưởng thôn Kiều Bá Oanh cho hay.

Cán đích nông thôn mới đúng hẹn

Tục cầm vía được tổ chức gói gọn, không còn quy mô, tốn kém như trước là bước đầu thành công trong hành trình xây dựng nông thôn mới ở thôn 8. Theo Nghị quyết của xã Ia Đal, các cấp uỷ, chính quyền địa phương các cấp phải cố gắng, nỗ lực phấn đấu đưa thôn 8 về đích nông thôn mới vào cuối năm 2021. Và không ngoại lệ, Trưởng thôn Kiều Bá Oanh đóng vai trò đầu tàu.

“Để về đích nông thôn mới đúng hẹn, tôi xác định thu nhập là tiêu chí quan trọng, vì liên quan trực tiếp đến tiêu chí còn lại là hộ nghèo, nhà ở. Chính vì thế, phải chọn được một mô hình phù hợp với khí hậu nơi đây để vận động bà con thay đổi” - anh Oanh tâm sự.

Ở vùng đất biên cương đầy nắng gió này, có những thứ gọi là “lộc” trời ban mà quanh năm suốt tháng ai cũng thấy, đó là chuối rừng, tre nứavà cỏ xanh mướt vào mùa mưa, rất thích hợp với chăn nuôi bò. Mô hình “nuôi bò sinh sản” được Trưởng thôn Kiều Ba Oanh triển khai tại buổi họp thôn vào năm 2017, hàng chục người hào hứng, nhưng có duy nhất một hộ Lương Thị Hiền (38 tuổi) mạnh dạn vay vốn tín chấp từ Ngân hàng Chính sách Xã hội huyện để tham gia.

Anh Oanh vui mừng, có một hộ là có niềm hy vọng, bởi nếu hộ này làm tốt sẽ tuyên truyền đến nhiều hộ khác dễ dàng. Năm đấy, hộ chị Lương Thị Hiền thuộc diện hộ nghèo, vay 45 triệu đồng để mua hai con bò giống. Nhà chị Hiền cách nơi anh Oanh ở không xa, thi thoảng, buổi chiều chị lại thấy anh sang hỏi thăm, hướng dẫn các kỹ thuật chăm sóc.

Một thời gian sau, bò bắt đầu sinh sản trong niềm phấn khởi của chị Hiền và Trưởng thôn Kiều Bá Oanh. Cứ mỗi năm qua đi, số lượng bò lại tăng lên, từ 2 con bò ban đầu, đến nay, đàn bò của chị đã phát triển lên 9 con. Hiện tại, cả thu nhập từ lương công nhân cao su cùng với việc bán bò, mỗi năm, gia đình tiết chị kiệm hơn 150 triệu đồng. Nhờ vậy, cuối năm 2021, gia đình chị Hiền đã thoát nghèo.

Anh Oanh cho biết: Đàn bò của chị Hiền như mô hình điểm của thôn, thấy hiệu quả nên nhiều hộ đã tham gia. Đến nay, toàn thôn đã có 19 hộ tham gia mô hình “bò sinh sản”, với tổng số hơn 200 con bò, nâng thu nhập bình quân đầu người trên 32,5 triệu/người/năm. Toàn thôn còn 5/77 hộ nghèo. Trong năm 2021, từ nguồn hỗ trợ 5 triệu đồng của xã, cùng sự đóng góp tiền của, công sức của người dân, 26 trụ đèn thắp sáng gần 2km đường đã được dựng lên,phục vụ cho người dân đi lại về đêm.

Bài cuối: Người khởi tạo những mô hình giảm nghèo

Tùng Lâm